Wörterbuch Esperanto-Deutsch / vortaro Esperanto-Germana

Wörter auf "ĉ..." / vortoj kun "ĉ..."

gastoĉambro Gästezimmer

<2.1.3> <2.2.10> <2.2.17> <2.3.1> <2.5.1> <3.2.1> <3.3.6> <6.6.7> <7.1.6> <9.4.4>

<4.11.0> <9.2.1> <9.2.4>

Esperanto havas kelkajn ĉapelitajn literojn.
Esperanto hat einige mit einem Hut versehene Buchstaben.

<10.7.1> <10.13.2> <10.17.2>

<1.2.0> <1.2.1> <1.9.1> <3.6.3> <5.2.0> <6.15.0> <8.8.0> <9.3.0> <9.5.2>

<3.1.1> <3.1.2> <3.3.1> <3.3.2> <3.3.6> <3.10.1> <4.1.3> <5.1.3> <5.5.3> <6.5.1>

<9.14.1> <10.1.1> <10.1.4> <10.11.1> <10.14.2>

<10.10.5> <10.19.4>

<8.4.3a> <9.19.2> <10.5.3> <10.19.3>

<10.16.2> <10.19.4>

Es werden zwei Fälle unterschieden:

1) ĉe zur Angabe eines Ortes (Wo?)

Hugo estas ĉe la rivero. Hugo ist am Fluss.
- Kie estas Hugo? Wo ist Hugo?
- Ĉe la rivero. Am Fluss.

<3.1.2> <3.7.5> <3.12.1> <4.3.2> <4.4.0> <5.14.13> <6.4.4> <6.14.3> <7.1.8> <7.5.10a> <8.3.0> <9.14.2>

2) (selten) ĉe zur Angabe einer Richtung (Wohin?)

Hugo iras ĉe la riveron. Hugo geht an den Fluss.
- Kien iras Hugo? Wohin geht Hugo?
- Ĉe la riveron. An den Fluss.

ĉe/est/... => est/i

<4.16.5> <5.11.0> <6.15.0>

<4.16.5> <5.16.1> <6.1.3> <6.2.2> <6.5.11> <8.10.6> <9.9.1> <9.14.0>

<6.11.4> <8.4.2a> <8.9.2> <8.14.0>

<5.11.31L> <6.7.2> <9.3.9> <9.13.0> <9.19.3>

ĉef/paĝ/... => paĝ/o

ĉef/redakt/... => redakt/i

ĉef/strat/... => strat/o

ĉef/urb/... => urb/o

<5.4.1E> <10.14.1> <10.14.2>

<10.11.4> <10.14.2>

ĉe/lok/... => lok/o

<2.3.2> <2.3.3> <2.4.3> <3.1.2> <3.4.8> <4.15.7> <9.2.2>

Ein Unterhemd ist kein Hemd, sondern etwas, das man "unter dem Hemd" trägt. Vgl. "Untertasse".

<2.3.2> <2.4.5> <4.15.7> <9.4.4>

<6.11.9> <8.9.2> <9.17.1> <10.15.2>

ĉevalaĉo (Pferd in schlechtem Zustand) Gaul, Klepper

<5.11.32> <5.11.32L> <10.1.1> <10.10.1>

Die Partikel ĉi

Der isolierte Gebrauch von ĉi war bei Zamenhof noch häufig, ist inzwischen selten, dann meist in Poesie.

2) drückt (bei einem Tabellwort) größere Nähe aus:

usw.
Voranstellungen (ĉi tiu, usw.) sind erlaubt, ergeben aber einen unschönen Sprechrhythmus.

In manchen Texten steht ĉi auch für tiu ĉi vor Substantiven:

3) gibt als Vorsilbe (durch Bindestrich abgetrennt) die Aktualität an.

<3.1.1> <9.20.2>

ĉi tie => tie

ĉi tio => tio

ĉi tiu => tiu

<5.9.0> <5.16.3> <8.9.2> <8.11.1> <10.5.7> <10.14.5>

<9.2.5> <10.5.5>

<4.8.0> <4.10.0> <4.13.7> <5.2.4> <5.18.2> <5.11.23> <5.13.16> <6.1.3> <6.1.8> <6.2.5> <7.11.7> <8.1.6>

<7.6.3> <8.16.2>

<5.11.0> <8.4.2a> <8.11.2> <9.6.0> <9.6.3> <10.10.2> <10.14.5>

<9.2.4> <9.17.3> <10.14.5>

<8.11.5> <8.13.5>

1) scheinbare Wölbung über der Erde: firmament/o
2) christlicher Himmel

<4.16.4> <8.11.2> <8.12.2> <10.1.3> <10.5.2>

subĉiela naĝejo Freibad
subĉiela teatrejo Freilichttheater

<6.15.40> <10.15.3>

<8.1.6> <9.17.3> <9.21.1>

ĉi/foj/... => foj/o

<5.4.3E>

<5.4.3L>

<5.4.1E> <10.3.7>

<10.3.2> <10.15.5>

<5.4.3E> <10.3.6>

<5.1.6> <5.18.1> <6.1.7> <6.5.20> <7.1.6> <8.4.4a> <9.2.1> <10.1.3> <10.14.5>

Unterschied zwischen ĉion und ĉiom beachten:

- Ĉu vi pagis ĉiujn varojn? Hast du alle Waren bezahlt?
- Jes, ĉion. Ja, alles (alle Sachen).
- Ĉu vi pagis la tutan prezon? Hast du den ganzen Preis bezahlt?
- Jes, ĉiom. Ja, alles (die ganze Menge).

<7.11.2> <7.12.1>

ĉi/o/sci/... => sci/i

ĉi/o/vend/ej/... => vend/i

ĉirkaŭ hat mehrere Bedeutungen und ist vielseitig anwendbar.

1) ĉirkaŭ 'etwa', 'ungefähr'

In allen folgenden Fällen kann ĉirkaŭ im Deutschen auch mit um (... herum) wiedergegeben werden.

1a) ĉirkaŭ 'etwa', 'ungefähr' vor Numeralia

Vor Zahlwörtern bezieht sich ĉirkaŭ nur auf diese, nicht auf ein noch folgendes Substantiv, das als Objekt oder Maßangabe also durchaus die Markierung -n bekommt.
ĉirkaŭ kann im Prinzip deshalb auch hinter dem Objekt bzw. der Maßangabe stehen und damit auch als Adverb ĉirkaŭe 'ungefähr', 'in etwa' gedeutet werden.

Por la aŭto mi pagis
ĉirkaŭ dek kvin mil eŭrojn / dek kvin mil eŭrojn, ĉirkaŭ(e).
Für das Auto habe ich
ungefähr 15.000 Euro bezahlt / 15.000 Euro bezahlt, ungefähr.

Ĝis nia domo estas
ĉirkaŭ dek kilometroj / dek kilometroj, ĉirkaŭ(e).
Bis zu unserem Haus sind es
etwa 10 Kilometer / 10 Kilometer, in etwa.

Im letzten Beispielsatz ist 10 kilometroj das Subjekt!

<6.12.3> <7.1.1> <8.13.3> <10.15.2>

1b) ĉirkaŭ 'etwa', 'ungefähr' vor Zeitangaben

La festo finiĝis ĉirkaŭ (la) noktomezo.
Das Fest endete ungefähr um Mitternacht.

Mi revenos ĉirkaŭ ĵaŭdo.
Ich werde ungefähr am Donnerstag zurückkommen.

Ni kunvenu ĉirkaŭ la tria horo.
Lassen Sie uns ungefähr um 3 Uhr zusammenkommen.

Ein Verschieben von ĉirkaŭ hinter die Zeitangabe ändert (im Gegensatz zu 1a) die Satzstruktur:

Ni kunvenu la trian horon (Zeitangabe mit n-Markierung) ĉirkaŭ(e) ('ungefähr', Partikel bzw. Adverb).

<6.1.8> <7.6.4> <7.12.1>

2) ĉirkaŭ 'um (... herum)' (örtlich)

In allen folgenden Fällen kann ĉirkaŭ nicht mit etwa, ungefähr wiedergegeben werden. (Prüfprobe!)

2a) ĉirkaŭ zur Angabe eines Ortes: 'in der Umgebung von' (Wo?)

La arboj staris ĉirkaŭ la domo.
Die Bäume standen um das Haus herum.
Kie staris la arboj?
Wo standen die Bäume?
Ĉirkaŭ la domo, en la ĉirkaŭo de la domo.
Ums Haus herum, in der Umgebung des Hauses.

La hundoj kuras ĉirkaŭ la domo.
Die Hunde rennen ums Haus (herum).
Kie kuras la hundoj?
Wo rennen die Hunde (herum)?
Ĉirkaŭ la domo, en la ĉirkaŭo de la domo.
Ums Haus, in der Umgebung des Hauses.

La aŭto rapidis ĉirkaŭ la placo.
Das Auto sauste um den Platz = in der Umgebung des Platzes herum.
La tero moviĝas ĉirkaŭ la suno.
Die Erde bewegt sich um die Sonne = in der Umgebung der Sonne.

<4.9.0> <4.16.4> <4.17.5> <6.5.12> <9.2.1> <9.3.5> <9.6.3>

2b) (selten) ĉirkaŭ zur Angabe einer Bewegung um etwas herum (Um was herum?)

La hundoj kuras ĉirkaŭ la domon.
Die Hunde rennen ums Haus herum.
Ĉirkaŭ kion kuras la hundoj?
Um was rennen die Hunde herum?
Ĉirkaŭ la domon.
Ums Haus herum.

Es ist in obigem Beispiel nicht gesagt, ob die Hunde im Kreis ums Haus herumlaufen oder ob die Hunde nur einmal um die Hausecke rennen und sich dann wieder vom Haus entfernen.

La aŭto rapidis ĉirkaŭ la angulon.
Das Auto sauste um die Ecke.
La tero moviĝas ĉirkaŭ la sunon.
Die Erde bewegt sich (in einer Bahn) um die Sonne.

<8.4.3a> <8.13.2> <9.8.13>

<6.17.0> <6.17.5> <7.14.3> <8.1.3> <8.14.1> <10.10.2>

<7.9.3> <9.6.3>

<6.17.2> <9.2.4>

<8.17.2> <10.15.5>

La ĉirkaŭeco de multaj arboj altigas la valoron de la kampara domo.
Das Drumherum(sein) von vielen Bäumen erhöht den Wert des Hauses auf dem Land.

Einfacher ausgedrückt:

Multaj arboj ĉirkaŭe altigas ... Viele Bäume ringsum erhöhen ...

<8.14.1>

Gelegentlich hört man statt ĉirkaŭo, ĉirkaŭaĵo, ĉirkaŭejo fälschlicherweise ĉirkaŭeco (s.o.), weil im Deutschen Eigenschaft und Eigenschaftsträger oft gleich bezeichnet werden: Nähe, Höhe, Enge, ...

<6.17.0> <6.17.2> <7.13.5E> <8.14.1> <9.14.3>

<3.6.3> <3.7.5> <3.8.4> <3.10.4> <4.1.2> <4.9.0> <4.16.1> <5.2.8> <5.8.12> <6.1.8> <7.1.9>

<4.1.2> <4.1.3> <4.11.5> <4.15.0> <5.11.25> <6.6.17> <6.8.1> <6.13.1> <6.15.0>

ĉi/u/jar/... => jar/o

ĉi/u/okaz/... => okaz/o

ĉi/u/tag/... => tag/o

-ĉj- wird zur Bildung von Koseformen bei Männerbezeichnungen verwendet. Dabei wird der Wortstamm in der Regel bis zum ersten Vokal verkürzt.
Es ist keine Bildungswurzel, da es nicht selbständig verwendet werden kann.

<6.4.1> <6.15.0>

1) ĉu vor Entscheidungsfragen
(Entscheidungsfragen sind solche Fragen, auf die man mit ja oder nein antwortet.)

Ĉu vi estas Bruno? "Ob du Bruno bist?" / Bist du Bruno?
Ĉu la kurso estas bona? Ist der Kursus gut?
Ĉu vi estas Esperantisto? Bist du [ein] Esperantist?

<1.1.2> <1.1.3> <1.2.1> <2.1.1> <2.3.2>

<1.2.1> <2.3.3> <3.10.1> <4.4.6>

2) ĉu als Konjunktion

Mi demandas vin, ĉu la kurso estas bona.
Ich frage dich, ob der Kursus gut ist.

Li demandas, ĉu la kurso estas Esperanto-kurso.
Er fragt, ob der Kursus ein Esperanto-Kursus ist.

<1.2.1> <1.3.3> <2.3.5> <3.4.2> <3.7.3> <4.6.3> <5.14.0> <6.15.20> <6.17.1> <7.1.8>

..., ĉu ne? => ne

Ĉu ver/... ? => ver/a