Lektion 5, Lösungen und Übersetzungen / leciono kvin, solvoj kaj tradukoj

<1.0> Die Partizipien im Esperanto

<1.1>
Bona kaj malbona (ŝerca dialogo) / Gut und schlecht (witziger Dialog)

(Hugo estu viro, Toni povas esti viro aŭ virino /
Hugo soll ein Mann sein, Toni kann ein Mann oder eine Frau sein.)

(forkuras el la ĉambro / läuft aus dem Zimmer davon.)

<2.0>
Demandoj pri la antaŭa ĉapitro / Fragen über das vorstehende Kapitel

Sekvas nun vico de demandoj.
[Es] folgt nun eine Reihe von Fragen.
Respondu ilin per kompletaj frazoj:
Beantworten Sie sie in (wörtlich: vermittels) vollständigen Sätzen.

<3.0>
Ekzercu vin / Üben Sie sich
Formu demandon kun "kial" el la sekvantaj vortoj kaj respondu ĝin uzante "ĉar".
Formen Sie eine Frage mit "warum" aus den folgenden Wörtern
und beantworten Sie sie, indem Sie "weil" verwenden (wörtlich: verwendend "weil").

<4.0>
Temo: La nomoj de la landoj en la mondo kaj ties loĝantoj
Thema: Die Namen der Länder in der Welt und deren Einwohner

Ili estas formataj en Esperanto laŭ du diversaj reguloj.
Sie werden im Esperanto nach zwei verschiedenen Regeln gebildet.

<4.1>
Unua regulo / Erste Regel:
El la nomo de la loĝanto oni formadas la lando-nomon per la sufikso -uj-.
Aus dem Namen des Einwohners pflegt man den Ländernamen mit dem Suffix -uj- zu bilden.

Tial apliku la supran regulon jene:
Deshalb wenden Sie die obige Regel folgendermaßen an:
Germano loĝas en Germanujo,
Ein Deutscher wohnt in Deutschland,
Franco loĝas en Francujo,
ein Franzose wohnt in Frankreich,
Slovako loĝas en Slovakujo;
ein Slowake wohnt in der Slowakei;
ktp. por / und so weiter für ...

(In Klammern häufige Alternativen für die Länderbezeichnung)

Svedo loĝas en Svedujo / Ein Schwede wohnt in Schweden,
Finno loĝas en Finnujo (Finnlando) / ein Finne wohnt in Finnland,
Norvego loĝas en Norvegujo / ein Norweger wohnt in Norwegen,
Dano loĝas en Danujo (Danlando) / ein Däne wohnt in Dänemark,
Brito loĝas en Britujo / ein Brite wohnt in Großbritannien;

Anglo loĝas en Anglujo / ein Engländer wohnt in England;
Skoto loĝas en Skotujo (Skotlando) / ein Schotte wohnt in Schottland,
Belgo loĝas en Belgujo / ein Belgier wohnt in Belgien,
Sviso loĝas en Svisujo (Svislando) / ein Schweizer wohnt in der Schweiz,
Hispano loĝas en Hispanujo / ein Spanier wohnt in Spanien,

Portugalo loĝas en Portugalujo / ein Portugiese wohnt in Portugal;
Italo loĝas en Italujo / ein Italiener wohnt in Italien,
Greko loĝas en Grekujo (Greklando) / ein Grieche wohnt in Griechenland,
Albano loĝas en Albanujo / ein Albaner wohnt in Albanien,
Bulgaro loĝas en Bulgarujo / ein Bulgare wohnt in Bulgarien,

Rumano loĝas en Rumanujo / ein Rumäne wohnt in Rumänien;
Polo loĝas en Polujo (Pollando) / ein Pole wohnt in Polen,
Ĉeĥo loĝas en Ĉeĥujo / ein Tscheche wohnt in Tschechien,
Hungaro loĝas en Hungarujo / ein Ungar wohnt in Ungarn,
Aŭstro loĝas en Aŭstrujo / ein Österreicher wohnt in Österreich,

Ruso loĝas en Rusujo / ein Russe wohnt in Russland;
Ukraino loĝas en Ukrainujo / ein Ukrainer wohnt in der Ukraine,
Estono loĝas en Estonujo / ein Este wohnt in Estland,
Latvo loĝas en Latvujo / ein Lette wohnt in Lettland,
Litovo loĝas en Litovujo / ein Litauer wohnt in Litauen,

Koreo loĝas en Koreujo / ein Koreaner wohnt in Korea;
Ĉino loĝas en Ĉinujo / ein Chinese wohnt in China,
Japano loĝas en Japanujo / ein Japaner wohnt in Japan.

<4.2>
Dua regulo / Zweite Regel:
El la nomo de lando oni formadas la nomon de ties loĝanto per la sufikso -an-.
Aus dem Namen eines Landes pflegt man den Namen dessen Einwohners mit dem Suffix -an- zu bilden.

El la apliko de la supra regulo sekvas do jeno:
Aus der Anwendung der obigen Regel folgt daher Folgendes:

En Nederlando loĝas la Nederlandanoj.
In den Niederlanden wohnen die Niederländer.

En Irlando loĝas la Irlandanoj.
In Irland wohnen die Irländer.

En Kanado loĝas la Kanadanoj / In Kanada wohnen die Kanadier,
en Usono la Usonanoj / in den USA die US-Amerikaner,
en Brazilo la Brazilanoj /in Brasilien die Brasilianer,
en Indonezio la Indonezianoj / in Indonesien die Indonesier,
en Luksemburgio la Luksemburgianoj / in Luxemburg die Luxemburger.

Sed la anoj de la urbo Luksemburgo estas la Luksemburganoj.
Aber die Einwohner der Stadt Luxemburg sind die Luxemburger.
(Im Deutschen wird der Unterschied nicht deutlich.)

Bedaŭrinde oni devas lerni, kiun regulon oni devas uzi.
Leider muss man lernen, welche Regel man [im Einzelfall] anwenden muss.

<4.3>
Ekzercu / Üben Sie:
Ĉu aldoni "-an-" al la radiko de la landonomo aŭ ne?
-an- an die Wurzel des Ländernamens anhägen oder nicht?

Jen sekvas listo kun nomoj de landoj.
Hier folgt eine Liste von Ländernamen.
Decidu laŭ ties strukturo, ĉu vi devas apliki la supran duan regulon.
Entscheiden Sie nach deren Struktur, ob Sie die obige Regel anwenden müssen.
Se jes, metu -an- malantaŭ la radikon, por ricevi la nomon de la loĝanto.
Falls ja, tun Sie -an- hinter die Wurzel, um den Namen des Einwohners zu erhalten.
Se ne, simple prenu la landonomon sen -uj-.
Falls nein, nehmen Sie einfach den Ländernamen ohne -uj-.

Peruo => Peruano	Peru => Peruaner
Belgujo => Belgo	Belgien => Belgier
Estonujo => Estono	Estland => Este
Bulgarujo => Bulgaro	Bulgarien => Bulgare
Britujo => Brito	Großbritannien => Brite
Bosnio => Bosniano	Bosnien => Bosnier
Albanujo => Albano	Albanien => Albaner
Aŭstrujo => Aŭstro	Österreich => Österreicher
Latvujo => Latvo	Lettland => Lette
Svisujo => Sviso	Schweiz => Schweizer
Aŭstralio => Aŭstraliano	Australien => Australier
Litovujo => Litovo	Litauen => Litauer
Rusujo => Ruso	Russland => Russe
Ukrainujo => Ukraino	Ukraine => Ukrainer
Argentino => Argentinano	Argentinien => Argentinier
Irano => Iranano	Iran => Iraner
Hungarujo => Hungaro	Ungarn => Ungar
Tanzanio => Tanzaniano	Tansania => Tansanier
Finnujo => Fin-no	Finnland => Finne
Islando => Islandano	Island => Isländer
Ĉinujo => Ĉino	China => Chinese
Alĝerio => Alĝeriano	Algerien => Algerier
Kameruno => Kamerunano	Kamerun => Kameruner
Japanujo => Japano	Japan => Japaner
Ĉilio => Ĉiliano	Chile => Chilene
Portugalujo => Portugalo	Portugal => Portugiese
Koreujo => Koreo	Korea => Koreaner

Se vi resumas / Wenn Sie zusammenfassen:
Ĉu vi havis bonan sukceson?
Hatten Sie einen guten Erfolg?
La ekzerco estis plej ofte facila, ĉu ne?
Die Übung war meistens leicht, nicht wahr?

<5.0>
La nasko de la "interna ideo": De kie Esperanto devenas
Die Geburt der "inneren Idee": Wo Esperanto herkommt

<5.1>
Multaj homoj demandas pri la deveno de Esperanto.
Viele Menschen fragen nach der Herkunft des Esperanto.
La lingvon Esperanto elpensis Ludwig Lazarus Zamenhof en la 19a (dek-naŭa) jar-cento.
Die Sprache Esperanto erdachte Ludwig Lazarus Zamenhof im 19. Jahrhundert.

Li vivis en Białistok, kiu tiutempe estis urbo en la ŝtato Rusujo, hodiaŭ tamen en Polujo.
Er lebte in Białistok, das seinerzeit eine Stadt im Staate Russland war, heute aber in Polen.
Tie loĝis homoj el multaj nacioj: Rusoj, Poloj, Litovoj, Germanoj,
Dort wohnten Menschen aus vielen Nationen: Russen, Polen, Litauer, Deutsche,
inter ili ankaŭ Judoj kiel la familio Zamenhof.
unter ihnen auch Juden wie die Familie Zamenhof.

Tiuj ĉi homoj kompreneble havis diversajn naciajn lingvojn kaj ne komprenis unu la alian.
Diese Menschen hatten natürlich verschiedene Nationalsprachen und verstanden einander nicht.

Tial ne malofte okazis, ke ili koleris inter si
Daher passierte [es] nicht selten, dass sie untereinander wütend waren
kaj iafoje eĉ estis malamikoj, kiel Zamenhof rimarkis.
und bisweilen sogar Feinde waren, wie Zamenhof bemerkte.

<5.2>
La juna Zamenhof pensis, ke komuna lingvo povos solvi tiun problemon.
Der junge Zamenhof dachte, dass eine gemeinsame Sprache dieses Problem werde lösen können.

Nome, ju pli bone ĉiu komprenas la aliajn, des pli facile oni povas vivi kune en paco.
Nämlich, je besser jeder die anderen versteht, desto einfacher kann man zusammen in Frieden leben.

Li tamen demandis sin: Sed kiun lingvon oni prenu kiel estontan komunan?
Er fragte sich aber: Welche Sprache sollte man als künftige gemeinsame nehmen?

Por komuniki inter diversaj nacioj, li pensis,
Um zwischen verschiedenen Völkern zu kommunizieren, dachte er,
certe taŭgos nur neŭtrala lingvo, kiu estas la gepatra lingvo de neniu.
werde sicher nur eine neutrale Sprache taugen, die die Muttersprache von niemandem ist.
Tial nur elpensita lingvo povas esti pli-malpli neŭtrala lingvo.
Deshalb könne nur eine ausgedachte Sprache eine mehr oder weniger neutrale Sprache sein.

Do, jam kiel junulo, Zamenhof komencis la projekton,
Also begann Zamenhof schon als junger Mensch das Projekt,
konstrui novan lingvon kiel bonegan komunikilon, same facile lerneblan kaj unstrueblan.
eine neue Sprache als hervorragendes Verständigungsmittel, gleichermaßen leicht erlenbar und lehrbar, zu konstruieren.
Laŭ lia plano tiu ligu homojn kun diversaj kulturoj,
Nach seinem Plan sollte diese Menschen verschiedener Kulturen verbinden,
tiel ke ili sentu sin anoj de la homaro.
so dass sie sich [als] Mitglieder der Menschheit fühlten.
Tion li nomis "interna ideo".
Das nannte er "innere Idee".

<5.3>
Tamen Zamenhof ne studis lingvojn, sed medicinon, do, kiel kuraci homojn.
Aber Zamenhof studierte nicht Sprachen, sondern Medizin, also, wie man Menschen heilt (wörtlich: wie zu heilen Menschen).
Tial la studinta Ludwig fine tute ne estis lingvisto, sed kuracisto.
Deshalb war der studierte (wörtlich: studiert habende) Ludwig am Ende keineswegs Sprachwissenschaftler, sondern Arzt.

Ĉar li kuracadis ankaŭ tiujn homojn, kiuj ne povis pagi lin, li ne havis multan monon.
Weil er auch solche Menschen, die ihn nicht bezahlen konnten, zu behandeln pflegte, hatte er nicht viel Geld.

Bonŝance lia amata edzino havis bonvolan patron.
Glücklicherweise hatte seine geliebte Frau einen gutwilligen Vater.

Kiam Zamenhof eldonis la unuan Esperanto-libron, lia riĉa bopatro donis la necesan sumon.
Als Zamenhof das erste Esperanto-Buch herausgab, gab sein reicher Schwiegervater die notwendige Summe.

La tiel nomata Unua Libro aperis en la jaro 1887 (mil okcent okdek sep).
Das so genannte Unua Libro ('erstes Buch') erschien im Jahr 1887.

Ekde la eldono de tiu unua Esperanto-libro la Esperantistoj informis pri sia internacia lingvo.
Seit der Herausgabe dieses ersten Esperanto-Buches informierten die Esperantisten über ihre internationale Sprache.
Tial multaj homoj volonte lernis Esperanton - ĝis hodiaŭ.
Deshalb lernten viele Menschen gern Esperanto - bis heute.

<6.0>
Respondu jenajn demandojn pri la supra teksto /
Beantworten Sie folgende Fragen zum (wörtlich: über den) obigen Text

<6.1>
Kiu estas la nomo de la viro, kiu elpensis Esperanton?
Was ist der Name des Mannes, der Esperanto erdacht hat?

<6.2>
En kiu jarcento li vivis, kaj kiun profesion li havis?
In welchem Jahrhundert lebte er, und welchen Beruf hatte er?

<6.3>
Ĉu Polo, Ruso, Judo?
Pole, Russe, Jude?
Kio estis L.L. (elparolu: Lo-Lo) Zamenhof laŭ sia pasporto kaj kio laŭ sia kulturo?
Was war L.L. (sprechen Sie ... aus) Zamenhof seinem Pass nach und was seiner Kultur nach?

<6.4>
Kiun problemon havis la urbo Białistok, en kiu L.L. Zamenhof loĝis?
Welches Problem hatte die Stadt Białistok, in der L.L. Zamenhof wohnte?

<6.5>
Kial homoj el diversaj nacioj estis iafoje malamikoj inter si?
Warum waren Menschen aus verschiedenen Nationen bisweilen untereinander Feinde?

<6.6>
Kio laŭ la plano de Zamenhof estas la solvo por la homaro, kiel facile interkomuniki en la mondo?
Was ist nach dem Plan Zamenhofs die Lösung für die Menschheit, wie [man] in der Welt leicht untereinander kommunizieren [könne]?

<6.7>
Kian lingvon li konstruis?
Was für eine Sprache konstruierte er?

<6.8>
Kion sentu la homoj, kiuj lernos tiun lingvon?
Was sollten Leute fühlen, die diese Sprache lernten?

<6.9>
Kiel Zamenhof nomis tiun celon de Esperanto?
Wie nannte Zamenhof dieses Ziel des Esperanto?

<6.10>
Ĉu li jam estis kuracisto, kiam li komencis?
War er schon Arzt, als er anfing?

<6.11>
Ĉu li kiel kuracisto estis bone pagata kaj riĉa?
War er als Arzt gut bezahlt und reich?

<6.12>
Kial Zamenhof kiel eldonisto de la unua Esperanto-libro ne pagis la eldonon mem?
Warum hat Zamenhof als Herausgeber des ersten Esperanto-Buches die Herausgabe nicht selbst bezahlt?

<6.13>
De kio vi scias, ke Zamenhof havis edzinon?
Woher wissen Sie, dass Zamenhof eine Ehefrau hatte?

<6.14>
Kia estis lia bopatro?
Wie war sein Schwiegervater?

<6.15>
Kion laŭdindan faris la bopatro?
Was Lobenswertes machte der Schwiegervater?

<6.16>
Kiam do la unua Esperanto-libro povis aperi?
Wann konnte also das erste Esperanto-Buch erscheinen?

<6.17>
Ĉu Esperanto estis poste lernata de nur malmultaj homoj?
Wurde Esperanto danach von nur wenigen Menschen gelernt?

<7.0>
Formu kompletajn frazojn el jenaj vortoj /
Formen Sie vollständige Sätze aus folgenden Wörtern

(Wie immer sind mehrere Möglichkeiten, aus den Stichwörtern einen sinnvollen Satz zu formen, zulässig. Die angegebenen "Lösungen" sind nur als Beispiele gedacht. Gebrauchen Sie Ihre Fantasie und Ihr Sprachvermögen nach Lust und Laune!)

<7.1>
Ludwig Lazarus Zamenhof elpensis Esperanton.
Ludwig Lazarus Zamenhof erdachte Esperanto.

<7.2>
Tio okazis en la 19a jarcento. / Li vivis en la 19a jarcento.
Das geschah im 19. Jahrhundert. / Er lebte im 19. Jahrhundert.

<7.3>
Zamenhof devenis el familio, kies anoj estis Rusoj laŭ pasporto, sed Judoj laŭ kulturo.
Zamenhof stammte aus einer Familie, deren Angehörige dem Pass nach Russen, der Kultur nach aber Juden waren.

<7.4>
La familio loĝis en urbo kun homoj el multaj nacioj.
Die Familie wohnte in einer Stadt mit Menschen aus vielen Nationen.

<7.5>
Zamenhof pensis, ke nur komuna lingvo povos solvi la problemon,
internacie komuniki.
Zamenhof dachte, nur eine gemeinsame Sprache könne das Problem,
international zu kommunizieren, lösen.

<7.6>
Por tio li elpensis lingvon pli-malpli neŭtralan.
Dafür dachte er sich eine mehr oder minder neutrale Sprache aus.

<7.7>
Jam kiel junulo li komencis, konstrui tiun novan lingvon.
Schon als junger Mensch begann er, diese neue Sprache zu konstruieren.

<7.8>
Zamenhof havis la profesion de kuracisto.
Zamenhof hatte den Beruf eines Arztes.

<7.9>
Li kuracis ankaŭ homojn, kiuj ne povis pagi lin.
Er behandelte auch Leute, die ihn nicht bezahlen konnten.

<7.10>
Tial li ne havis monon, sed lia bopatro estis riĉa.
Deshalb hatte er kein Geld, aber sein Schwiegervater war reich.

<7.11>
La unua Esperanto-libro aperis en la jaro 1887.
Das erste Esperanto-Buch erschien im Jahre 1887.

<7.12>
Ekde tiam multaj homoj lernis Esperanton.
Seitdem haben viele Menschen Esperanto gelernt.

<8.0>
Temo: Indiko de mezuro
Thema: Angabe (wörtlich: Anzeige) eines Maßes

Regulo: Same kiel por gramatika objekto kaj indiko de direkto,
Regel: In gleicher Weise wie für ein grammatisches Objekt und eine Richtungsangabe)
la finaĵo -n estas ankaŭ la marko por indiki mezuron.
ist die Endung -n auch die Markierung, um ein Maß anzugeben.
Ĝi respondas al demandoj "Kiel (longa, alta, ...)" aŭ Kiom (kostas, pezas, ...)".
Es antwortet auf Fragen "Wie (lang, hoch, ...)" oder5 "Wie viel (kostet, wiegt, ...)".

Ekzempla frazo / Ein Beispielsatz:
La bofrato estas 33 jarojn aĝa.
Der Schwager ist 33 Jahre alt.

"33 jarojn" estas indiko de mezuro:
"33 Jahre" ist eine Maßangabe:
Kiel aĝa estas la bofrato? – 33 jarojn!
Wie alt ist der Schwager? – 33 Jahre!

Informu vin pri detaloj en la gramatiko de tiu ĉi leciono!
Informieren Sie sich über Einzelheiten [dazu] in der Grammatik dieser Lektion hier!

Bemerkung zu diesem Abschnitt der Auflösungen:
Damit Sie sich an das Wortbild der Zahlwörter gewöhnen und um das
laute Lesen zu erleichtern, sind alle Zahlen im Esperantotext ausgeschrieben.
Normalerweise kann man aber wie im Deutschen auch die Ziffernschreibweise
verwenden, besonders wenn es um eine Anzahl geht.

Formu nun mem kompletajn frazojn el la sekvantaj vicoj de apartaj vortoj,
Bilden Sie nun selbst vollständige Sätze aus den folgenden Reihen von getrennten Wörtern,
uzante nombrovortojn por nombroj:
wobei Sie Zahlwörter für Zahlen benutzen:

Ekzemple / Zum Beispiel:
(mia, domo, 7,50 m, alta) =>
Mia domo estas sep metrojn kaj kvindek centimetrojn alta.
Mein Haus ist 7 Meter und 50 Zentimeter hoch.

Post ĉiu frazo formu la demandon pri la indiko de mezuro.
Formen Sie nach jedem Satz die Frage nach der Maßangabe.
Ekzemple por la supra frazo: Kiel alta estas la domo?
Zum Beispiel für den obigen Satz: Wie hoch ist das Haus?
Ankaŭ respondu ripetante la indikon de mezuro: 7,50 m
Antworten Sie auch, indem Sie die Maßangabe wiederholen: 7,50 m

Hinweis: Ĉiun kvaran dimancon kann man auch als Zeitangabe (siehe Kapitel 9) auffassen, wenn es nicht um die Häufigkeit, sondern um das Datum gehen soll. Dann lautet die Frage einfach mit Kiam ...?.

Wie in 8.12 könnte man hier auch Kiam ...? fragen.

Nun estu atenta / Nun seien Sie aufmerksam:
Oni ne markas per -n indikon de mezuro, kiu ne respondas al Kiel aŭ Kiom.
Man markiert eine Maßangabe, die nicht auf "Wie" oder "Wie viel" antwortet, nicht mit -n.
Nome, tiam ĝi ne estas atributo, ekzemple starante malantaŭ prepozicio, aŭ estante alia parto de la frazo (subjekto, ...).
Dann ist sie nämlich kein Attribut, steht beispielsweise hinter einer Präposition oder ist ein anderer Satzteil (Subjekt, ...).
Sekvas nun kelkaj ekzemplaj frazoj / [Es] folgen nun einige Beispielsätze.

<9.0>
Temo: Indiko de tempo (punkto aŭ daŭro)
Thema: Angabe von Zeit (Punkt oder Dauer)

Indiko de tempo respondas al la demandoj "Kiam?" (tempopunkto) kaj "Kiel longe?" (tempodaŭro).
Eine Zeitangabe antwortet auf die Fragen "Wann?" (Zeitpunkt) und "Wie lange?" (Zeitdauer).
Oni indikas tempon per la prepozicioj je, en, dum, ... aŭ per marko -n,
Man gibt eine Zeit durch die Präpositionen je, en, dum ... oder durch eine Marke -n an,
ekzemple / zum Beispiel:

• dum tri tagoj = tri tagojn
  3 Tage lang (wörtlich: während ...) = drei Tage [lang]
• dum ĵaŭdo / en ĵaŭdo = ĵaŭdon
  den Donnerstag über / am Donnerstag = am Donnerstag
• en ĉiu jaro = ĉiun jaron
  in jedem Jahr = jedes Jahr

En la antaŭa ekzerco jam aperis la ekzemploj /
In der vorigen Übung kamen schon die[se] Beispiele vor:

Por scipovi respondi al ĉiaj demandoj pri la tempo, informu vin pri /
Um jedwede Fragen nach der Zeit beantworten zu können, informieren Sie sich über:

• la vortoj por la unuoj de tempo,
  die Wörter für die Zeiteinheiten,

• la nomoj de la tagoj de la semajno kaj
  die Namen der Wochentage und

• la nomoj de la monatoj de la jaro.
  die Namen der Monate des Jahres.

<9.1> La tempounuoj / Die Zeiteinheiten

La temp-unuoj estas / Die Zeiteinheiten sind:
sekundo, minuto, horo, tago, semajno, monato, jaro
Sekunde, Minute, Stunde, Tag, Woche, Monat, Jahr

Pli grandaj unuoj estas / Größere Einheiten sind:
por deko da jaroj: jar-deko,
für eine Menge von zehn Jahren: Jahrzehnt,
por cento da jaroj: jar-cento,
für eine Menge von hundert Jahren: Jahrhundert,
por milo da jaroj: jar-milo.
für eine Menge von tausend Jahren: Jahrtausend.

<9.2> La tagoj de la semajno / Die Wochentage

La nomoj de la tagoj de la semajno estas tre similaj al la Francaj vortoj:
Die Namen der Wochentage sind den französischen Wörtern sehr ähnlich:
dimanĉo, lundo, mardo, merkredo, ĵaŭdo, vendredo kaj sabato.
Sonntag, Montag, Dienstag, Mittwoch, Donnerstag, Freitag und Samstag.

<9.3> La monatoj

La nomoj de la monatoj de la jaro estas tre simplaj por homoj, kiuj konas la Germanajn vortojn:
Die Namen der Monate des Jahres sind sehr einfach für Leute, die die deutschen Wörter kennen:

Januaro, februaro, marto, aprilo, majo, junio, julio, aŭgusto, septembro, oktobro, novembro, decembro.
Januar, Februar, März, April, Mai, Juni, Juli, August, September, Oktober, November, Dezember.

<9.4> Indiko de tempopunkto: dato kaj tagotempo
Angabe eines Zeitpunkts: Datum und Tageszeit

Daton oni indikas kiel en jenaj ekzemplaj frazoj:
Ein Datum gibt man wie in folgenden Beispielsätzen an:

La unua (tago) de majo estas ferio en multaj landoj.
Der 1. Mai ist in vielen Ländern ein arbeitsfreier Tag.
Je la unua (tago) de majo / La unuan (tagon) de majo
oni ankaŭ en Hispanujo ne laboras.
Am 1. Mai arbeitet man auch in Spanien nicht.
La someraj ferioj estas de la dek-kvina de junio ĝis la dudeka de aŭgusto.
Die Sommerferien sind vom 15. Juni bis zum 20. August.
La Unua Libro aperis la dudek-sesan de julio mil okcent okdek sep post Kristo.
Das Erste Buch erschien am 26. Juli 1887 n. Chr.

Tagotempon oni indikas jene:
Eine Tageszeit gibt man folgermaßen an:

- Kioma horo estas / Wie spät ist es (wörtlich: Die wievielte Stunde ist [es])??
- Estas la sesa (horo) kaj dudek minutoj.
Es ist zwanzig nach sechs (wörtlich: [Es] ist die sechste [Stunde] und zwanzig Minuten).

Unu tago daŭras de la nula (horo) ĝis la dudek-kvara (horo).
1 Tag dauert von 0 bis 24 Uhr (wörtlich: von der nullten [Stunde] bis zur vierundzwanzigsten [Stunde]).

Nia tagmanĝo ĉiam estas je la dek-dua horo kaj tridek minutoj / ... kaj duona (horo).
Unser Mittagessen ist immer um 12h30 (wörtlich: [um] die zwölfte [Stunde] und deißig Minuten) / ... und eine halbe [Stunde].

Ni ekveturos per nia aŭto je la sepa horo kaj dek kvin minutoj / ... kaj kvarona (horo).
Wir werden mit unserem Auto um 7 Uhr und 15 Minuten / ... und eine Viertelstunde abfahren.
La ŝipo re-estos la okan horon kaj kvardek kvin minutojn / ... kaj tri-kvaronan [horon].
Das Schiff wird um 8 Uhr und 45 Minuten / ... und eine Dreiviertelstunde zurück sein.

<10.0> Temo: Anonco de Esperanto-kurso
Thema: Ankündigung eines Esperanto-Kurses

Ekzerca teksto kun diversaj indikoj de tempo, kompletigu la sekvajn frazojn /
Übungstext mit verschiedenen Zeitangaben, vervollständigen Sie die folgenden Sätze!

<10.1>
De la tria de januaro ĝis la dudek-sepa de marto okazos Esperanto-kurso en la universitato.
Vom 3. Januar bis zum 27. März wird ein Esperanto-Kurs in der Universität stattfinden.
Ĝi estas por freŝaj komencantoj, do sen jamaj scioj de Esperanto.
Er ist für "frische" Anfänger, also ohne bereits vorhandene Esperanto-Kenntnisse.

Ĉiun ĵaŭdon la instruo havos dek instru-horojn de tri-kvarona horo en kvin partoj de duoblaj instru-horoj.
Jeden Donnerstag wird der Unterricht 10 Unterrichtstunden von einer Dreiviertelstunde in 5 Teilen von Unterrichtsdoppelstunden haben.
Ĉiu parto daŭros do dufoje tri-kvaronan horon.
Jeder Teil wird also zwei Mal eine Dreiviertelstunde dauern.

<10.2>
La unua parto de instruo ekos je la oka horo kaj dek kvin minutoj,
la dua parto je la deka horo kaj dek kvin minutoj.
Der erste Unterrichtsteil wird um 8:15 Uhr beginnen, der zweite Teil um 10:15 Uhr.
Inter la partoj estos paŭzo de duona horo.
Zwischen den Teilen wird eine Pause von einer halben Stunde sein.

Post la tagmanĝo en la studenta manĝejo komenciĝos la instruo kun la tria parto
Nach dem Mittagessen in der Mensa wird der Unterricht mit dem dritten Teil
je la unua (horo) kaj kvarona (horo).
um Viertel nach 1 (Uhr) beginnen.

La kvara parto estos je la tria kaj kvarona,
Der vierte Teil wird um Viertel nach 3 (Uhr) sein,
kaj la kvina parto same du horojn poste, do je la kvina kaj kvarona.
und der fünfte Teil desgleichen 2 Stunden danach, also um Viertel nach 5.

<10.3>
Instruos profesoro doktoro Robert Hanzen el Aŭstrujo, tre sperta Esperanto-instruisto.
Unterrichten wird Pof. Dr. Robert Hansen aus Österreich, ein sehr erfahrener Esperanto-Lehrer.
Se vi la tutan tempon ĉe-estis, la kurs-estro pretas,
Wenn Sie die ganze Zeit anwesend waren, ist der Kursleiter bereit,
ekzameni vin post la kurso, kaj poste komunikos skribe, ĉu vi estis sukcesa.
Sie nach dem Kurs zu prüfen, und teilt danach schriftlich mit, ob Sie erfolgreich waren.

La kurso kostas entute 120 (cent dudek) eŭrojn,
Der Kurs kostet insgesamt 120 Euro,
de kiu sumo oni trionon antaŭpagu je unu semajno/unu semajnon antaŭ la komenco.
von welcher Summe man ein Drittel 1 Woche vor Beginn vorausbezahlen soll.

<10.4>
Bonvolu anonci vin baldaŭ al la suba adreso!
Bitte kündigen Sie sich bald bei der unten [angegebenen] Adresse an!
Ju pli frue vi aliĝas, des pli bone, ĉar estas nur dek kvin lokoj.
Je früher Sie sich anmelden, desto besser, da [es] nur 15 Plätze gibt.

Adreso: Prof. d-ro Robert Hanzen, ret-adreso: <hanzen@uni-urbo.eo>
Adresse: Prof. Dr. Robert Hanzen, Netzadresse: ...

Bemerkung zur deutschen Übersetzung: In diesem Abschnitt wird das Futur des Esperanto auch als Futur im Deutschen wiedergegeben, um auf die os-Form aufmerksam zu machen. In gutem Deutsch würde man aber statt dessen fast immer das Präsens vorziehen.

<11.0>
Konstru-radikoj de Esperanto, kiujn vi jam konas
Bildungswurzeln des Esperanto, die Sie schon kennen

Vi lernis jam tridek tri specialajn vorterojn por konstrui novajn vortojn en Esperanto.
Sie haben schon 33 spezielle Wortbestandteile, um im Esperanto neue Wörter zu konstruieren, gelernt.
Kiel vi jam scias, "Esperanto en dialogo" nomas ilin "konstru-radikoj",
Wie Sie schon wissen, nennt "Esperanto en dialogo" sie "Bildungwurzeln",
ĉar ili ne nur estas vorteroj, sed ankaŭ radikoj.
denn sie sind nicht nur Wortbestandteile, sondern auch Wurzeln.
Konstruradikoj povas esti, aŭ antaŭsilaboj, aŭ sufiksoj.
Bildungswurzeln können entweder Vorsilben oder Suffixe sein.

Antaŭsilaboj estas: bo-, ĉef-, dis-, ek-, fi-, ge-, mal-, mis-, re-
Vorsilben sind: ...
Sufiksoj estas: -aĉ-, -ad-, -aĵ-, -an-, -ar-, -ebl-, -ec-, -eg-, -ej-, -em-, -er-, -estr-, -et-, -id-, -il-, -in-, -ind-, -ism-, -ist-, -obl-, -on-, -uj-, -ul-, -um-
Suffixe sind: ...

Enmetu nun en la sekvantajn frazojn la ĝustan konstruradikon ĉie, kie estas truo, indikata per {?}:
Fügen Sie jetzt in die folgenden Sätze die richtigen Bildungswurzeln überall, wo ein mit {?} angezeigtes Loch ist, ein:

<11.1>
Granda, hejmeca seĝo estas seĝego.
Ein großer, gemütlicher Stuhl ist ein Sessel.

<11.2>
Riĉa homo estas riĉulo.
Ein reicher Mensch ist ein Reicher (= reicher Mensch).

<11.3>
Por manĝi oni bezonas manĝilon, kaj ĉiuj manĝiloj kune estas la manĝilaro.
Um zu essen, braucht man ein ein "Esswerkzeug", und alle "Esswerkzeuge" zusammen sind das Essbesteck.

<11.4>
Malgranda kato estas kateto.
Eine kleine Katze ist ein Kätzchen.

<11.5>
La familio de mia edzo estas mia bofamilio.
Die Familie meines Ehemannes ist meine Schwiegerfamilie.

<11.6>
Kiam aŭto komencas veturi, tiam ĝi ekveturas.
Wenn ein Auto beginnt zu fahren, dann fährt es an.

<11.7>
Virino, kies profesio estas eduki, estas edukistino.
Eine Frau, deren Beruf [es] ist zu erziehen, ist eine Erzieherin.

<11.8>
Via deziro bedaŭrinde ne estas plenumebla.
Ihr Wunsch ist leider nicht erfüllbar.

<11.9>
Kiu ne havas bonan koron, estas malbonkorulo.
Wer kein gutes Herz hat, ist ein hartherziger Mensch.

<11.10>
La fratoj kaj la fratinoj de mia edzino estas miaj bogefratoj.
Die Brüder und die Schwestern meiner Frau sind meine Schwägerinnen und Schwäger.

<11.11>
La hundino havis tri vir-hundidojn kaj du hundidinojn.
Die Hündin hatte 3 männliche und 2 weibliche Welpen.

<11.12>
Duono el la aktivuloj estis naldekstruloj.
[Die] Hälfte von den Aktivisten waren (politisch) Linke.

<11.13>
Esperanto estas ne nur pli rapide lernebla, sed ankaŭ pli facile instruebla ol aliaj fremdaj lingvoj.
Esperanto ist nicht nur schneller erlernbar, sondern auch leichter lehrbar als andere fremde Sprachen.

<11.14>
La sonoj de muziko venas el la aŭdilo, kaj oni parolas en la parolilon.
Die Töne der Musik kommen aus dem Hörer, und man spricht in das Mikrofon.

<11.15>
Botelo taŭgas kiel laktujo.
Eine Flasche eignet sich als Milchbehälter.

<11.16>
Homo, kiu vivas en urbo, estas urbano.
Ein Mensch, der in einer Stadt lebt, ist ein Städter.

<11.17>
Libroj aperadas en eldonejo.
Bücher erscheinen laufend in einem Verlag.

<11.18>
Se vi je la unua fojo ne sukcesas, peti iun pri helpo en malfacila afero, simple repetu lin.
Wenn Sie beim ersten Mal keinen Erfolg haben, jemanden in einer schwierigen Sache um Hilfe zu bitten, bitten Sie einfach noch einmal.

<11.19>
Dum mono estas pagilo, lingvo estas komunikilo.
Während Geld ein Zahlungsmittel ist, ist eine Sprache ein Verständigungsmittel.

<11.20>
Lakto estas senalkoholaĵo.
Milch ist ein alkoholfreies Getränk (wörtlich: ... ein alkoholfreies Ding).

<11.21>
Tre malmulte estas iomete.
Sehr wenig ist ein kleines bisschen.

<11.22>
Dua ekzemplero de skribaĵo estas duoblaĵo.
Ein zweites Exemplar eines Schriftstücks ist ein Doppel.

<11.23>
Kiu ĉiam emas manĝi, estas manĝemulo,
Wer es jederzeit geneigt ist zu essen, ist ein Vielfraß,
kaj kiu ĉiam emas dormi, estas dormemulo.
und wer immer geneigt ist zu schlafen, ist eine Schlafmütze.

<11.24>
Kiu neniam emas labori, estas mallaboremulo.
Wer niemals zu arbeiten geneigt ist, ist ein Faulpelz.

<11.25>
La instruisto disdonas en la lernejo tekston al ĉiuj lernejanoj.
Die Lehrperson verteilt in der Schule einen Text an alle Schüler (wörtlich: Schulmitglieder).

<11.26>
Kiam iu agas aŭ parolas kiel fiulo, la ĉeestaantoj vokas "Fi! Fi!".
Wenn jemand wie ein Schuft handelt oder spricht, rufen die Anwesenden: "Pfui! Pfui!".

<11.27>
Atentu, ke oni facile miskomprenas vin, se vi elparolas la Esperantan sonon "z" kiel "c"!
Achten Sie darauf, dass man Sie leicht missversteht, wenn Sie den Esperanto-Laut "z" wie "c" aussprechen!

<11.28>
Homo, kiu vivas inter kampoj, loĝas en la kamparo kaj do estas kamparano.
Ein Mensch, der zwischen Feldern lebt, wohnt auf dem Lande und ist also ein Landbewohner.

<11.29>
Kelkaj fremduloj iras piede preter la multaj vidindaĵoj tra la vizitinda urbo.
Einige Fremde gehen zu Fuß an den vielen Sehenswürdigkeiten vorbei durch die besuchenswerte Stadt.

<11.30>
Unu vorto por "punkto de la programo" estas "programero".
Ein [einziges] Wort für "Punkt des Programmes" ist "Programmpunkt" (wörtlich: Programmbestandteil).

<11.31>
La ĉefo de iu urbo estas la urbestro.
Das Oberhaupt einer Stadt ist der Bürgermeister.

<11.32>
Ĉevalo en malbona stato estas ĉevalaĉo.
Ein Pferd in schlechtem Zustand ist ein Klepper.

<11.33>
La alkoholulo rompis la tenilon de la glaso.
Der alkoholkranke Mensch zerbrach den Henkel des Glases.

<11.34>
La instruo de la vegetarismo rekomendas, manĝi nur vegetare.
Die Lehre des Vegetarismus empfiehlt, nur vegetarisch zu essen.

<12.0>
Formu frazojn per "Kiam – tiam"
Bilden Sie Sätze mit "Wenn/Als - dann"

Ekzemple / Zum Beispiel:

Kiam oni volas telefoni, tiam oni ĉiam havas nur malĝustajn monerojn.
Wenn man telefonieren will, dann hat man immer nur falsche Münzen.

<12.1>
Kiam estas vintro, tiam varma domo estas bona.
Wenn [es] Winter ist, dann ist ein warmes Haus gut.

<12.2>
Kiam parenco(j) vizitas min, tiam mi ĝojas.
Wenn ein Verwandter mich besucht/Verwandte mich besuchen, dann freue ich mich.

<12.3>
Kiam oni havas vundon sur fingro, tiam oni malĝojas.
Wenn man eine Wunde am Finger hat, dann ist man traurig.

<12.4>
Kiam mi dormas en la lito, tiam mi surhavas noktoveston.
Wenn ich im Bett schlafe, dann habe ich ein Nachtgewand an.

<12.5>
Kiam oni demandas, tiam oni ricevas respondon.
Wenn man fragt, dann erhält man eine Antwort.

<12.6>
Kiam la lakto en la botelo estas varmeta, tiam la bebo povas trinki (ĝin).
Wenn die Milch in der Flasche einigermaßen warm ist, dann kann das Baby (sie) trinken.

<12.7>
Kiam la patro ludas kun la bebo, tiam ĝi ridetas.
Wenn der Vater mit dem Baby spielt, dann lächelt es.

<12.8>
Kiam la bopatrino saltis kriante, tiam Hugo ridis.
Als die Schwiegermutter schreiend [umher]sprang, da lachte Hugo.

<12.9>
Kiam la bopatrino batis Hugon, tiam li falis sur la plankon.
Als die Schwiegermutter Hugo schlug, da fiel Hugo auf den Fußboden.

<12.10>
Kiam Hugo diris al la bopatrino, ke ŝi tuj foriru el la domo, tiam ankaŭ lia edzino foriris.
Als Hugo zur Schwiegermutter sagte, dass sie sofort das Haus verlassen solle, da ging auch seine Frau weg.

<12.11>
Kiam Zamenhof estis juna, tiam li loĝis en urbo, en kiu vivis anoj de multaj nacioj.
Als Zamenhof jung war, da wohnte er in einer Stadt, in der Angehörige vieler Nationen lebten.

<12.12>
Kiam Zamenhof estis kuracisto, tiam li kuracis ankaŭ homojn, kiuj ne havis multan monon.
Als Zamenhof Arzt war, da behandelte er auch Leute, die nicht viel Geld hatten.

<12.13>
Kiam Zamenhof ne povis pagi la unuan Esperanto-libron, tiam lia bopatro pagis ĝin.
Als Zamenhof das erste Esperanto-Buch nicht bezahlen konnte, da bezahlte es sein Schwiegervater.

<12.14>
En kiuj frazoj taŭgas ankaŭ "se"?
In welchen Sätzen eignet sich auch "Wenn ..."?
Ĉu vi povas diri, kial?
Können Sie sagen, warum?

Antwort:
"Wenn" eignet sich ebenfalls in allen Sätzen, in denen man statt eines Zeitpunkts ("Wenn/Als/Sobald")
auch eine Bedingung ("Wenn/Falls") ausdrücken könnte.
Das ist in den Sätzen 12.0 bis 12.7 der Fall.

En kiuj certe ne?
In welchen [Sätzen] sicher nicht?
Ĉu vi povas diri, kial ne?
Können Sie sagen, warum nicht?

Antwort:
Ein se ("Wenn/Falls") ist in solchen Sätzen nicht möglich, in denen es um eine schon
geschehene Handlung geht ("Als ..."), die deshalb keine Bedingung darstellen kann.
Das ist in den Sätzen 12.8 bis 12.13 der Fall.

Bemerkung:
Wie im Deutschen das "da(nn)" kann im Esperanto überall das tiam wegfallen;
es steht nur zur Betonung des Zeitpunkts bzw. der Bedingung.

<13.0>
Ripeto: Rekta kaj nerekta paroloj
Wiederholung: Direkte und indirekte Rede (Im Esperanto Plural, da 2 verschiedene Tätigkeiten!)

El frazo kun rekta parolo formu frazon kun nerekta parolo.
Bilden Sie aus einem Satz mit direkter Rede einen Satz mit indirekter Rede.
Atentu la tempon / Achten Sie auf die Zeit[form]!

Ekzemploj / Beispiele:

Kaj nun estas via vico / Und nun sind Sie an der Reihe:

<13.2>
La edzino de Hugo diris ...
Hugos Frau sagte ...

<13.3>
Hugo pensis ...
Hugo dachte ...

<13.4>
Hugo ne timis ...
Hugos fürchtete nicht ...

<13.5>
Duonan horon antaŭe mi aŭdis ...
Eine halbe Stunde zuvor hörte ich ...

<13.6>
Kiam mi venis hejmen, mi vidis ...
Als ich nach Hause kam, sah ich ...

<13.7>
Morgaŭ mia edzino certe repetos min ...
Morgen wird mich meine Frau sicher erneut bitten ...

Nun al pli alta nivelo! Formu rekte frazojn kun nerekta parolo
Nun zu einem höheren Niveau! Bilden Sie direkt Sätze mit indirekter Rede

<13.8>
Mi petas vin, ke ni duonigu la daŭron de la sekvanta Esperanto-kurso.
Ich bitte dich/Sie, dass wir die Dauer des nächsten Esperanto-Kurs halbieren.

<13.9>
La eta knabo kritikis, ke la familio ne povas pagi poŝtelefonon por li.
Der kleine Junge kritisierte, dass die Familie kein Mobiltelefon für ihn bezahlen könne.

<13.10>
Mia amiko komunikis al mi, ke li morgaŭ venos en nian urbon.
Mein Freund teilte mir mit, dass er morgen in unsere Stadt kommen werde.

<13.11>
Lia edzino ne povis informi Hugon, ke la kuko estas ne plu malfreŝa.
Seine Ehefrau konnte Hugo nicht informieren, dass der Kuchen nicht mehr frisch sei.

<13.12>
Zamenhof pensis, ke li per neŭtrala lingvo povos helpi al la homaro.
Zamenhof dachte, dass er mit einer neutralen Sprache der Menschheit werde helfen könne.

<13.13>
La gepatroj mallaŭdis, ke Bruno havas tro longan hararon.
Die Eltern tadelten, dass Bruno zu langes Haar habe.

<13.14>
Mia bopatro scias, ke li baldaŭ havos multan monon.
Mein Schwiegervater weiß, dass er bald viel Geld haben werde.

<13.15>
Hugo ŝercis, ke unu varmega hejtilo ne kaŭzas varman someron.
Hugo scherzte, dass 1 heißer Heizkörper keinen warmen Sommer verursache.

<13.16>
Hugo kriis fine, ke Toni ĉiam diras nur: "Tio estas bona" kaj "Tio estas malbona".
Hugo schrie zum Schluss, dass Toni immer nur "Das ist gut" und "Das ist schlecht" sage.

<13.17>
Mi petas vin, ke vi venu al nia sekvanta Esperanto-kurso.
Ich bitte dich, dass du zu unserem nächsten Esperanto-Kurs kommst.

<14.0>
La sufiksoj "-ig-" kaj "-iĝ-" / Die Suffixe -ig- und -iĝ-

La signifo de la konstruradiko "-ig-" estas / Die Bedeutung der Bildungswurzel -ig- ist
'machen', 'veranlassen' .
La signifo de la konstruradiko "-iĝ-" estas / Die Bedeutung der Bildungswurzel -iĝ- ist
'werden', 'in einen Zustand übergehen’ .

Ekzemplaj frazoj kun la verboj igi kaj iĝi:
Beispielsätze mit den Verben igi und iĝi :
La misa reago de Hugo igis lian bopatrinon, bati lin.
Die ungehörige Reaktion von Hugo brachte seine Schwiegermutter dazu, ihn zu schlagen.
Aplikata ĉiun tagon dum jaroj, Esperanto iĝis vera lingvo.
Jahre hindurch jeden Tag verwendet, wurde Esperanto zu einer wirklichen Sprache.

Facila estas la uzo de "-ig-" kaj "-iĝ-" malantaŭ radikoj, kiuj ne estas verboj: ...
Leicht ist der Gebrauch von -ig- und -iĝ- hinter Wurzeln, die keine Verben sind: ...

Malfacila estas la uzo de "-ig-" kaj "-iĝ-" malantaŭ radikoj, kiuj estas verboj.
Schwierig ist der Gebrauch von -ig- und -iĝ- hinter Wurzeln, die Verben sind.

Unue oni devas scii, ĉu la verbo povas (ne: devas) havi objekton: tiam la verbo estas transitiva,
Zuerst muss man wissen, ob das Verb ein Objekt haben kann (nicht: muss): dann ist das Verb transitiv,
aŭ ĉu la verbo ne povas havi objekton: tiam la verbo estas netransitiva.
oder ob das Verb kein Objekt haben kann: dann ist das Verb intransitiv.
Bedaŭrinde estas malfacile, lerni por ĉiu nova verbo, ĉu ĝi estas transitiva aŭ netransitiva.
Leider ist es schwierig, für jedes neue Verb zu lernen, ob es transitiv oder intransitiv ist.

Regulo / Regel 1:
Se verbo estas transitiva, tiam ĝia netransitiva formo havas la sufikson -iĝ-:
Wenn ein Verb transitiv ist, dann hat seine intransitive Form das Suffix -iĝ-:
Kiam mia patrino naskis min, mi naskiĝis.
Als meine Mutter mich gebar, kam ich zur Welt.

Regulo / Regel 2:
Se verbo estas netransitiva, tiam ĝia transitiva formo havas la sufikson -ig-:
Wenn ein Verb intranstiv ist, dann hat seine transitive Form das Suffix -ig-:
Mia onklo mortis, ĉar tro da alkoholo mortigis lin.
Mein Onkel starb, weil zu viel Alkohol ihn tötete.

Pliaj ekzemploj /Weitere Beispiele ...

Bv. legi pli pri la sufiksoj -ig- kaj -iĝ-, unue en la vortaro kaj due en la gramatiko.
Bitte lesen Sie mehr über die Suffixe -ig- und -iĝ-, erstens/zuerst im Wörterbuch und zweitens in der Grammatik.

Trie enmetu la sufiksojn -ig- aŭ -iĝ- - aŭ neniun konstruradikon! -en la sekvantajn frazojn.
Drittens setzen Sie die Suffixe -ig- oder -iĝ- - oder keine Bildungwurzel! - in die folgenden Sätze ein.
(Se temas pri verbo, apliku la suprajn regulojn / Wenn es um ein Verb geht, wenden Sie die obigen Regeln an.)

<14.1>
Profesoro povas doktorigi studinton, kiu do doktoriĝas.
Ein Professor kann eine studierte Person, die also Doktor wird, zum Doktor machen.

<14.2>
Kompletigu la frazojn, por ke ili kompletiĝu!
Vervollständigen Sie die Sätze, damit sie vollständig werden!

<14.3>
Iĝi patro premas ne, esti patro tamen tre.
Vater werden ist nicht schwer (wörtlich: drückt nicht), Vater sein dagegen sehr.

Bemerkung:
In der Esperanto-Fassung wurde von der gebräuchlichen Wortstellung
Ne premas, iĝi patro
abgewichen, um Rhythmus und Reim und sogar Sprachfigur (Antithese) wie im Original zu haben.
Esperanto ist eben flexibel.

<14.4>
Post la unua ekzemplero la laboro daŭru por verki duoblaĵon, do daŭrigu ĝin!
Nach dem ersten Exemplar soll die Arbeit weitergehen, um ein Doppel zu schaffen, also setzen Sie sie fort!

<14.5>
La instruisto komencas la instruhoron; ĝi komenciĝas je la 9a.
Die Lehrperson beginnt die Unterrichtsstunde; sie (= die Stunde) beginnt um 9 Uhr.

<14.6>
Tiu ĉi afero, kostonta duoblan sumon, devas nun finiĝi; mi devigos iun, fini ĝin.
Diese künftig eine doppelte Summe kostende Sache muss nun enden; ich werde jemanden zwingen, sie zu beenden.

<14.7>
Se vi duobligos la kostojn, vi duonigos nian monon.
Wenn Sie die Kosten verdoppeln, werden Sie unser Geld halbieren.

<14.8>
Bv. skani la kurs-anoncon kaj pendigu ĝin al la muro!
Bitte scanne die Kursankündigung und hänge sie an die Wand!

<14.9>
Bonvolu sidigi vin! / Bonvolu eksidi! / Sidiĝu apud min!
Bitte setzen Sie sich! / Bitte nehmen Sie Platz! / Setzen Sie sich neben mich!
(Ebenso könnte man hier dieselben Esperantoformen im Deutschen mit Duzformen oder der Anrede mehrerer Personen wiedergeben.)

<14.10>
Kiel vi nomas vin? Kiel vi nomiĝas?
Wie nennen Sie sich? Wie heißen Sie?
(Analog die Duzformen und die Pluralformen mit "euch")

<14.11>
Bv. starigi la botelon sur la tablon!
Bitte stellen Sie die Flasche auf den Tisch!

<14.12>
Se ne sufiĉe frue multaj personoj aliĝos al la kurso, oni nuligos ĝin.
Wenn sich nicht genügend früh viele Personen zum Kurs anmelden, wird man ihn streichen.

<14.13>
Kiu jam gastis ĉe Esperantistoj, ankaŭ mem volonte gastigos aliajn.
Wenn schon bei Esperantofreunden zu Gast war, beherbergt auch selbst gern andere.

<14.14>
Dum geedziĝo la viro edziĝas kaj la virino edziniĝas.
Bei einer Hochzeit wird der Mann zum Ehemann und die Frau zur Ehefrau.

<15.0>
Ŝercbildo: La amato sub la lito
Ein Witzbild: Der Liebhaber unterm Bett

Diru, kion oni vidas sur la ŝercbildo, kio ĵus okazis kaj kio ĝuste nun okazas!
Sagen Sie, was man auf dem Witzbild sieht, was unmittelbar vorher geschah und was genau in diesem Moment passiert!

Oni vidas / Man sieht:
<15.1>
En lito ĉeestas viro kaj virinoj, verŝajne geedzoj.
In einem Bett sind ein Mann und eine Frau anwesend, wahrscheinlich ein Ehepaar.

<15.2>
Ili ne dormas.
Sie schlafen nicht.

<15.3>
La edzino estas bela blondulino kaj apenaŭ vestita per mallonga noktovesto.
Die Ehefrau ist eine schöne Blondine und mit einem kurzen Nachtgewand kaum bekleidet.

Ĵus okazis / Soeben ist passiert: <15.4> Subite la telefono eksonis. Plötzlich ertönte das Telefon. <15.5> La edzino tuj prenis la telefonan aŭdilon kaj demandis, kiu telefonas. Die Ehefrau nahm sofort den Telefonhörer und fragte, wer anrief. <15.6> Post kiam ŝi aŭskultis la respondon, ŝi diris: "Por vi, estas via edzino!" Nachdem sie der Antwort zugehört hatte, sagte sie: "Für dich, [es] ist deine Frau!" <15.7> Ŝia edzo komprenis nenion. Ihr Mann verstand nichts.

"Por vi, estas via edzino!" "Für dich, [es] ist deine Frau!"

Ĝuste okazas: / Gerade passiert:
<15.8>
Jen venas mano kun parto de noktovesto de sub la lito kaj prenas la telefonan aŭdilon.
Da kommt eine Hand mit dem Teil eines Nachtgewands unter dem Bett hervor
(wörtlich: von unter dem Bett) und nimmt den Telefonhörer.

<15.9>
Do, estas klare, ke kaŝas sin amato tie kaj ke la edzino estas ties amatino.
Also ist klar, dass sich ein Liebhaber dort versteckt und dass die Ehefrau dessen Geliebte ist.

<15.10>
Nun la edzo havas grandegajn okulojn, ĉar li sentas fortan ŝokon.
Jetzt hat der Ehemann riesengroße Augen, denn er verspürt einen heftigen Schock.

<16.0>
Problemoj, eldoni propran verkon de literaturon
Probleme, ein eigenes Werk der Literatur herauszugeben

<16.1>
Ĉu vi volas, ke libro, verkita de vi, havu sukceson?
Wollen Sie, dass ein Buch, von Ihnen verfasst, Erfolg hat (im Esperanto indirekte Rede: "haben soll")?
Se jes, tiam vi devos solvi tri ĉefajn problemojn.
Falls ja, dann werden Sie 3 Hauptprobleme lösen müssen.

Verki la libron, estas nur la unua problemo, malfacila afero, klare:
Das Buch zu verfassen, ist nur das erste Problem, schwierige Sache, klar:
unue vi devas elekti interesan temon.
zuerst müssen Sie ein interessantes Thema wählen.
Se la temo rilatas al iu scienco, vi devas esti sperta en tiu fako ktp.
Wenn das Thema zu irgendeiner Wissenschaft in Beziehung steht, müssen Sie in jenem Fach erfahren sein usw.

<16.2>
Post kiam vi verkis la tekstojn, komenciĝas la dua problemo: produkti la libron.
Nachdem Sie die Texte verfasst haben, fängt das zweite Problem an: das Buch zu produzieren.
Tre malfacila afero, klare: unue vi serĉas eldonejon.
Sehr schwierige Sache, klar: zuerst suchen Sie einen Verlag.
Vi estas bonŝanca kaj trovas iun, al kiu vi do portas viajn tekstojn.
Sie haben Glück und finden jemanden, dem Sie also Ihre Texte bringen.
Sed la eldonisto demandas la kritikiston, kion tiu opinias,
Aber der Herausgeber fragt den Kritiker, was der meint,
kaj poste konsilas al vi, plian fojon redakti aŭ tute ŝanĝi partojn,
und rät Ihnen danach, ein weiteres Mal Teile zu überarbeiten oder ganz zu ändern,
kaj vi povas perdi multan tempon, plibonigante viajn tekstojn, ĝis kiam vi ambaŭ konsentas.
und Sie können beim Verbessern (wörtlich: verbessernd ...) Ihrer Texte viel Zeit verlieren, bis Sie beide übereinstimmen.
Restas presi la libron por produkti ĝin, sed ne pensu, ke tio estas la fino.
[Es] bleibt, das Buch zu drucken, um es herzustellen, aber denken Sie nicht, dass das das Ende ist.

<16.3>
La tria kaj plej granda problemo estas, vendi la libron, kaj kredu: tio estas ege malfacila.
Das dritte und größte Problem ist, das Buch zu verkaufen, und glauben Sie [mir]: das ist äußerst schwierig.
Nome, komerci signifas militi: Ĉiuj aliaj eldonejoj kaj libroj estas la malamiko,
Handel treiben ist nämlich Krieg führen: Alle anderen Verlage und Bücher sind der Feind,
dum vi per ĉia maniero donas al sufiĉe multaj homoj la certecon,
während Sie auf alle mögliche Weise hinreichend vielen Menschen Gewissheit geben,
ke nur via libro havas la plej altan valoron por ili.
dass nur Ihr Buch von höchstem Wert für sie ist.

<16.4>
Aber komprenu bone:
Aber verstehen Sie richtig:
Via celo fakte estas, ke la homoj aĉetu vian libron, ne ke ili ankaŭ legu ĝin!
Ihr Ziel ist es, dass die Leute Ihr Buch kaufen, nicht, dass sie es auch lesen!
Ankaŭ mi havas tre multajn librojn en miaj ŝrankoj, kiujn mi neniam legis.
Auch ich habe sehr viele Bücher in meinen Schränken, die ich nie gelesen habe.
Kelkaj estas eĉ en Esperanto, kiun mi iam volis eklerni ...
Einige sind sogar in Esperanto, das ich irgendwann anfangen wollte zu lernen ...

<17.0>
Respondu la sekvantajn demandojn pri la supra teksto /
Beantworten Sie die folgenden Fragen über den obigen Text:

<18.0>
Ekzerca dialogo kun indikoj de tempopunktoj (dato kaj tagotempo) kaj de daŭro,
kompletigu la sekvantajn frazojn!
Übungsdialog mit Angaben von Zeitpunkten (Datum und Tageszeit) und von Dauer,
vervollständigen Sie die folgenden Sätze!

Temo: La horaro de ĉiutaga Esperanto-kurso
Thema: Der Zeitplan eines täglichen Esperanto-Kurses

<18.1>
Kiel longe vi jam lernas Esperanton?
Wie lange lernen Sie schon Esperanto?

Do, tiu kurso daŭris tutan semajnon!
Dieser Kurs dauerte also eine ganze Woche!
Tiam oni devas esti sufiĉe lernema.
Dann muss man ziemlich lerneifrig sein.

Vi tute pravas.
Da haben Sie völlig Recht.
Se oni nur unufoje en la semajno lernas Esperanton, tiam oni la semajnon poste jam forgesis ĉion.
Wenn man nur ein Mal in der Woche Esperanto lernt, dann hat man die Woche darauf schon alles vergessen.

<18.2>
Ĉu la kurso daŭris ankaŭ la tutan tagon?
Dauerte der Kurs auch den ganzen Tag?

Do, vi lernis ĉiutage kvar horojn, nome de la oka (horo) ĝis la dek-dua (horo).
Sie lernten also jeden Tag 4 Stunden, nämlich von 8 (Uhr) bis 12 (Uhr).
Mi vere laŭdas tiun metodon!
Ich lobe wirklich diese Methode!

<18.3>
Kaj ekde kiam vi bone paroladas kiel nun?
Und seit wann sprechen Sie immer [so] gut wie jetzt?

Ne diru! Ĉu nur unu jaron poste? Tiam vi vere havas grandan povon por lerni lingvojn.
Sagen Sie bloß! Nur 1 Jahr danach? Dann haben Sie wirklich ein großes Vermögen, (um) Sprachen zu lernen.

Interese, mi komprenas. –
Interessant, ich verstehe. –
Kioma horo estas nun?
Wie viel Uhr ist [es] jetzt?

Ĉu jam? Ho, pardonon, tiam mi devas iri. Ĝis la revido!
Schon? Oh, Entschuldigung, dann muss ich gehen. Auf Wiedersehen!

<19.0>
Kompletigu la sekvantajn frazojn por ripeti la novajn vortojn!
Vervollständigen Sie die folgenden Sätze um die neuen Wörter zu wiederholen!

<19.1a> = <19.1b>
(La respondanto "Hugo" estu viro!)
(Der Antwortende "Hugo" muss ein Mann sein!)

Saluton, Hugo! Kiel vi fartas?
Grüß dich, Hugo! Wie geht es dir?

Kial ne, amiko mia? Bonvolu diri al mi.
Warum nicht, mein Freund? Bitte sag es mir.

Pri kiu afero vi parolas? Diru al mi.
Über welche Sache sprichst du? Sag es mir.

Kio ŝokis vin?
Was hat dich geschockt?

Hm, tre persona afero, kiun vi komunikas al mi. Sed daŭrigu!
Hm, eine sehr persönliche Angelegenheit, die du mir da mitteilst. Aber fahr fort!

Kaj ĉu vi tial ricevis ŝokon? Kiu telefonis?
Und hast du deshalb einen Schock bekommen? Wer rief an?

Ne, ĉu estas amiko de vi?
Nein, ist [es] ein Freund von dir?

Mi komprenas. Kaj kial lia edzino telefonis?
Ich verstehe. Und warum hat seine Frau angerufen?

Ĉu kun sia edzo? Vi certe ridis, ĉu ne?
Mit ihrem Mann? Du hast sicher gelacht, nicht wahr?

Ne diru! Kaj kiel vi eksciis tion?
Sag bloß! Und wie hast du das erfahren?

Ĉu via edzino sciis, ke li kuŝas sub via lito?
Deine Frau wusste, dass er unter eurem Bett lag?

Pri kio vi tiam ankoraŭ estas malcerta?
Über was bist du da noch unsicher?

<19.2a> = <19.2b>
Ĉu vi povas diri al mi, de kie venas Esperanto?
Kannst du mir sagen, woher Esperanto kommt?

Ĉu unu homo elpensis la tutan lingvon?
Ein [einziger] Mensch hat [sich] die ganze Sprache ausgedacht?

En kiu jarcento Zamenhof vivis?
In welchem Jahrhundert lebte Zamenhof?

Kaj por kio tiu lingvo taŭgu?
Und wozu sollte die Sprache taugen?

Kial li ne prenis alian lingvon?
Warum hat er nicht eine andere Sprache genommen?

Kial neneŭtrala lingvo estas malbona?
Warum ist eine nichtneutrale Sprache schlecht?

Mi komprenas. Tiam neŭtrala lingvo pli taŭgas.
Ich verstehe. Dann ist eine neutrale Sprache besser geeignet.
Ĉu Zamenhof estis lingvisto?
War Zamenhof Sprachwissenschaftler?

<19.3a> = <19.3b>
Saluton, Hugo! Ĉu ĉio en ordo hejme?
Hallo, Hugo! Alles in Ordnung zu Hause?

Kaj ĉu vi scias, kio kaŭzas la dolorojn?
Und weißt du, was die Schmerzen verursacht?

Stultulo! Ĉu via edzino ne diris, ke vi tion ne faru?
Dummkopf! Hat deine Frau nicht gesagt, dass du das nicht machen sollst?

Ne diru! Ĉu ŝi havis kaŭzon por foriri?
Sag bloß! Hatte sie einen Grund fortzugehen?

Ekde kiam vi estas kontraŭ via bopatrino?
Seit wann bist du gegen deine Schwiegermutter?

Batoj inter parencoj! Kaj vi eble antaŭe tro akre kritikis ŝin?
Prügel unter Verwandten! Hast du sie vielleicht vorher zu scharf kritisiert?

Tion mi ne komprenas. Kio estis tiom ridinda? Kial vi ege ridis?
Das verstehe ich nicht. Was war so überaus lächerlich? Warum hast du mächtig gelacht?

Malbonkorulo! Kaj vi diras, ke ĉio estas en ordo hejme!
Herzloser Mensch! Und du sagst, dass zu Hause alles in Ordnung sei!

(La aĉetinto de la libro forkuras. / Der Käufer des Buches rennt davon.)